Overlevers, dat zijn ze. De mensen met wie we elke week in gesprek gaan via Zoom. Hun achtergrondbeelden liegen er niet om. Wapperende tenten die blank staan. Modderpaden buiten in het donker om toch wat ontvangst of privacy te hebben. Al maanden tot een paar jaar is dit hun leefsituatie. Op Lesbos, of op Samos. Andere gesprekspartners haken in van ergens op de migratieroute in Europa: Bulgarije, Serajevo, Italië, België, Nederland. De verhalen doen je stil vallen. Of in stilte woest worden of tranen huilen. Verhalen van flagrante mensenrechtenschendingen, het vertrappelen van zelfs basisvoorzieningen zoals een attest om naar de spoed te mogen, douches of drinkbaar water. Drie gezinnen in één tent, 160 alleenstaande mannen in één tent.

Maar overlevers, dat zijn ze. De een geeft elke week les aan tientallen kinderen (schipperend met coronabeperkingen). Ja, de kinderen zijn vrolijk en gemotiveerd, vertelt hij. Een ander biedt een schouder aan een kameraad die emotioneel breekt. Weer een ander informeert naar rechten bij politie en militairen. En vierde, met de mooie naam Israel Binta, heeft een youtube kanaal en zingt. Met Afrikaanse schwung. “It took all the strength I had not to fall apart kept trying hard to mend the pieces of my broken heart, I used to cry Now I hold my head up high … I will survive.”

We swingen en zingen mee, moéten wel glimlachen, muziek verbindt, verbindt wonden ook. Maakt weer mens, medemens.

Wat doe je ondertussen met die schrijnende verhalen? “Liefst zaten we daar bij jullie in de modder”, zegt Rikko. “We zouden een kampvuur maken en eten en drinken delen en ons warmen aan elkaar. Maar dit is as close as we can get”. Een journaliste van Amnesty neemt ook deel. We overwegen verhalen in de pers te brengen. Als het weer kan, wandelen we met hen mee. A walk of shame. “In connection, solidarity and protest”, zegt Rikko kernachtig en voltreffend. Zo is dat. De enige manier om ontmenselijking, dehumanisation, tegen te gaan, is rehumanize. Ook wij in onze warme huizen hebben te dealen met onmacht, moeten dat monster overleven, het hoofd bieden. Niet ontmenselijken in verbittering.

Die momenten op zaterdagavond zijn een wekelijkse les daarin. Lessen over leven.

(Foto: Israel Binta, de zanger op Samos die ons leert over leven.)